Samoyed

Samoyed (còn được gọi là Bjelkier) là một giống chó chăn gia súc lớn với lớp lông hai lớp dày, trắng. Chúng có liên quan đến giống chó Laika – một loại chó Spitz.

Tên của chúng được đặt theo tộc người Samoyedic ở Siberia. Những người chăn tuần lộc du mục này đã nhân giống những con chó lông trắng để giúp chăn gia súc.

Samoyed
Tên khác	Bjelkier Samoiedskaya Sobaka
Biệt danh	Smiley, Sammy
Nguồn gốc	Tây Bắc Nga và Tây Siberia
Bảo trợ	Hiệp hội Chó giống Bắc Âu
Đặc điểm
Chiều cao		Đực	51–56 cm (20–22 in)
		Cái	46–51 cm (18–20 in)
Màu sắc		Trắng
Tuổi thọ		12 đến 13 năm
Phân loại / Tiêu chuẩn
FCI (Tổ chức giống chó thế giới)	Nhóm 5 giống chó Spitz và các giống nguyên thủy, Mục 1 Chó kéo xe Bắc Âu #212
AKC	Chó lao động
ANKC	Nhóm 6 (Ultility – Hữu dụng)
CKC	Nhóm 3 – Chó lao động
KC (UK)	Chó đồng cỏ
NZKC	Ultility – Hữu dụng
UKC	Giống chó phía Bắc
Giống chó nhà

Lịch sử

Samoyed đã được xác định là một giống cơ bản, xuất hiện trước khi các giống hiện đại bắt đầu du nhập vào Thế kỷ 19. Giống chó này thuộc nhóm chó Spitz hoặc chó miền bắc, cụ thể là Laika, một giống chó Á-Âu được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau, như săn bắn, chăn gia súc, bảo vệ và kéo xe. Samoyed có nguồn gốc từ giống chó chăn gia súc Nenets, một giống chó không chỉ có màu trắng mà còn có nhiều màu sắc đa dạng hơn. Giống như nhiều giống chó, Samoyed được lai tạo từ một số ít người sáng lập từ Siberia.

Samoyed ban đầu được sử dụng để săn bắn, chăn tuần lộc và kéo xe trượt tuyết cho người Samoyede ở Siberia. Fridtjof Nansen tin rằng việc sử dụng chó kéo xe là cách hiệu quả duy nhất để khám phá miền bắc và ông sử dụng Samoyed trong các chuyến thám hiểm vùng cực của mình.

Đặc điểm

Ngoại hình

Theo AKC, kích thước tiêu chuẩn của giống chó này được quy định như sau: con đực cao khoảng 21–23.5 inche (53–60 cm) tính từ vai và con cái cao khoảng 19–21 inch (48–53 cm). Tiêu chuẩn của Câu lạc bộ chó Giống Anh yêu cầu 51–56 cm (20–22 in) đối với con đực và 46–51 cm (18–20 in) đối với con cái.

Mắt Samoyed thường có màu đen hoặc nâu và có hình quả hạnh. Chúng có thể có mắt xanh hoặc màu khác nhưng trong các cuộc thi, các màu đó lại không được chấp nhận. Giống chó này nằm trong mục ” mắt nâu và đen” trong phả hệ giống Spitz.

Tai Samoyed dày và phủ lông, hình tam giác và dựng đứng. Chúng hầu như luôn có màu trắng nhưng cũng có thể có ánh nâu nhạt đến nâu đậm (được gọi là “bánh quy”) xung quanh chóp tai.

Đuôi Samoyed là một trong những đặc điểm nổi bật của giống chó này. Giống như Alaska Malamute, đuôi chúng cuộn tròn ở trên lưng; tuy nhiên, không giống như Malamute, đuôi Samoyed có thể chạm vào lưng. Đuôi xoắn vít hoặc đuôi dựng được coi là khuyết điểm; nó nên được đặt ở trên lưng và dạt về một bên. Trong thời tiết lạnh, Samoyed ngủ khi dùng đuôi che mũi để thêm ấm áp. Hầu như tất cả các Samoyed đều sẽ để thõng đuôi khi chúng thư giãn và thoải mái, như khi được vuốt ve hoặc khi được ăn, nhưng đuôi sẽ lại cong khi cảnh giác hơn.

Samoyed có bộ lông hai lớp dày. Lớp lông trên cùng là những sợi lông dài, thô và thẳng, có màu trắng nhưng có chút ánh bạc. Lớp trên cùng giữ cho lớp lót được sạch sẽ và không bị bám bẩn. Lớp dưới, hoặc lớp lông lót, là một lớp lông dày, mềm và ngắn giúp giữ ấm cho chúng. Lớp lót thường rụng rất nhiều, khoảng một hoặc hai lần một năm và quá trình này được gọi là “rụng lông theo mảng”. Tuy nhiên, không có nghĩa là chúng chỉ rụng lông trong thời gian đó; những sợi lông mịn (so với những mảng lông dày trong mùa rụng lông) sẽ rụng quanh năm và có xu hướng dính vào vải và bay trong không khí. Samoyed tiêu chuẩn có thể có màu bánh quy và màu trắng kết hợp với nhau, mặc dù màu trắng thuần túy và màu bánh quy phổ biến hơn. Con đực thường có bộ lông xù lớn hơn con cái. Mặc dù giống chó này được quảng cáo là “không gây dị ứng”, nhưng chúng rụng lông khá nhiều và cần được chải chuốt thường xuyên. Mặc dù giống chó này có thể ít gây dị ứng hơn, nhưng vẫn cần cẩn thận khi người tiếp xúc bị dị ứng nặng.

Phần lông rụng của Samoyed đôi khi được sử dụng để làm len vì có kết cấu tương tự như lông thỏ angora. Bộ lông đôi khi cũng được sử dụng để tạo ra ruồi nhân tạo để câu cá ruồi. Áo len lông Samoyed có thể sử dụng để chống lại nhiệt độ dưới mức đóng băng.

Tuổi thọ của giống chó này vào khoảng 12 đến 13 năm.

Tập tính

Bản tính thân thiện và dễ mến của Samoyed khiến chúng trở thành những con chó bảo vệ tệ lậu; rất hiếm khi có những cá thể Samoyed hung dữ. Đặc điểm đặc trưng của giống chó này là biểu hiện vui vẻ và lanh lợi, khiến chúng có biệt danh “Sammie smile” và “con chó cười”. Samoyed là người bạn đồng hành tuyệt vời, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ hoặc thậm chí với những con chó khác và chúng vẫn hoạt bát khi về già. Theo Câu lạc bộ Samoyed của Mỹ, khi Samoyed trở nên buồn chán, chúng có thể trở nên phá hoại hoặc bắt đầu đào hố. Với tập tính kéo xe trước đây của chúng, Samoyed có xu hướng hay kéo rê đồ đạc, và những con Samoyed không được huấn luyện sẽ hay kéo theo chủ nhân khi được xích đi dạo chứ không đi song hành. Samoyed cũng được sử dụng để chăn tuần lộc. Theo bản năng, chúng sẽ hành động như những con chó chăn gia súc, và khi chơi với trẻ em, chúng thường sẽ cố gắng xoay và di chuyển những đứa trẻ theo một hướng khác.

Hoạt động

Samoyed có thể tham dự các mục thi agility (nhanh nhẹn), carting (kéo xe), obedience (vâng lời), showmanship (trình diễn), flyball (truyền bóng), tracking (lần theo dấu vết), mushing (kéo xe theo đội) và herding (chăn gia súc). Bản năng chăn gia súc và khả năng huấn luyện có thể được xác định tại các bài kiểm tra chăn gia súc. Bản năng chăn gia súc của Samoyed có thể được huấn luyện để tham gia các cuộc thi chăn gia súc.

Sức khỏe

Bệnh cầu thận di truyền ở Samoyed

Giống chó này có thể mắc căn bệnh về thận được gọi là bệnh cầu thận di truyền ở Samoyed. Bệnh được cho là có nguyên nhân từ một alen trội chiếm ưu thế nhiễm sắc thể X và do đó, các cá thể Samoyed đực sẽ bị bệnh nặng hơn. Còn được gọi là viêm thận di truyền, nguyên nhân của căn bệnh này là do đột biến vô nghĩa ở codon 1027 của gen COL4A5 trên nhiễm sắc thể X (glycine để ngăn chặn codon), tương tự như hội chứng Alport ở người.

Cá thể cái mang mầm bệnh sẽ có các triệu chứng nhẹ sau 2 đến 3 tháng tuổi, nhưng thường không phát triển thành suy thận. Nguyên nhân gây bệnh là do một khiếm khuyết trong cấu trúc của các sợi cơ collagen loại IV của màng đáy cầu thận. Các sợi collagen của màng đáy cầu thận không thể hình thành các liên kết chéo, do đó tính toàn vẹn cấu trúc bị suy yếu và màng dễ bị tổn thương hơn. Khi cấu trúc của màng đáy bắt đầu thoái hóa, protein huyết tương bị trôi theo nước tiểu và các triệu chứng bắt đầu xuất hiện. Những con đực bị bệnh có vẻ khỏe mạnh trong ba tháng đầu đời, nhưng sau đó các triệu chứng bắt đầu xuất hiện và trở nên tồi tệ hơn khi bệnh tiến triển: chúng trở nên lờ đờ và cơ bắp bị tiêu biến, do hậu quả của chứng đạm niệu. Từ ba tháng tuổi trở đi có thể phát hiện được chứng giảm lọc cầu thận, cho thấy chứng suy thận nặng dần. Tử vong do suy thận thường xảy ra khi 15 tháng tuổi.

Về mặt lâm sàng, chứng niệu đạm được tìm thấy ở cả hai giới từ ba đến bốn tháng tuổi; ở những con chó lớn hơn, chứng suy thận kết hợp với mất thính lực rõ rệt ít nhiều xảy ra khá nhanh chóng và có thể dẫn đến tử vong ở độ tuổi từ 8 đến 15 tháng. Ở những con cái dị hợp tử, bệnh phát triển chậm. Có cách làm chậm sự phát triển của căn bệnh: liên tục sử dụng thuốc ức chế cyclosporine A và ACE.

Nếu con cái mang mầm bệnh được giao phối với con đực khỏe mạnh, chó con nếu là cái sẽ có 50% cơ hội mang mầm bệnh và bất kỳ con đực nào cũng có 50% khả năng bị ảnh hưởng bởi căn bệnh này. Có thể kiểm tra chứng bệnh này bằng cách xét nghiệm di truyền.

Các vấn đề sức khỏe khác

Trong các nguồn tài liệu thú y, một số bệnh di truyền đặc trưng ở giống được mô tả như sau:

Bệnh tiểu đường ở giống chó này gần giống với bệnh tiểu đường tuýp 1 ở người (thiếu insulin): Bệnh thường xảy ra ở Samoyed tuổi trung niên, độ tuổi trung bình là bảy năm. Nguyên nhân do tình trạng viêm mạn tính ở tuyến tụ/ hoặc chứng phá hủy tự miễn các tế bào beta của tiểu đảo tụy Langerhans. Hơn nữa, ở những con chó bị nhiễm bệnh,thể tự kháng đã được tìm thấy với insulin. Hiện tại, một số dấu hiệu di truyền đang được nghiên cứu để xác định nguyên nhân của căn bệnh.

Chứng teo võng mạc tiến triển (PRA) gây ra bởi đột biến dịch khung ở locus RPRG của nhiễm sắc thể X. Cá thể nhiễm bệnh mất dần thị lực, dần dần dẫn đến mù lòa. Các triệu chứng đầu tiên xuất hiện ở khoảng từ hai đến năm tuổi. Bệnh này tương ứng với chứng teo võng mạc tiến triển độ 3 ở người.

Chân ngắn kết hợp với các chứng bất thường về mắt: khiếm khuyết di truyền ở locus COL2A1 là nguyên nhân của bệnh chi ngắn và các chứng bệnh liên quan đến đục thủy tinh thể, dị dạng võng mạc và bong võng mạc, thủy tinh thể hóa lỏng. Các dị tật võng mạc là chiếm đa số (trước khi xuất hiện những con chó dị hợp tử); các triệu chứng khác là xảy ra ít hơn, chỉ xuất hiện ở những con chó bị đồng hợp tử. Chứng bệnh này không liên quan với Opticin.

Samoyed thường gặp phải chứng hẹp mạch phổi hơn các giống khác. Bệnh có thể gây khó thở, rối loạn nhịp tim, mệt mỏi khi vận động và làm tăng nguy cơ suy tim sung huyết.

Chứng loạn sản xương hông cũng là một mối lo ngại đối với Samoyed.

Giống này cũng có thể bị viêm tuyến bã nhờn – một bệnh da liễu tự miễn vô căn hiếm gặp.

(Nguồn: Wikipedia)